Các Loài Rắn Phổ Biến Thường Gặp Ở Việt Nam

Các loài rắn là một phần không thể thiếu trong hệ sinh thái của Việt Nam. Chúng góp phần kiểm soát các loài côn trùng, động vật gặm nhấm và duy trì cân bằng tự nhiên. Trong bối cảnh đa dạng sinh học phong phú của đất nước hình chữ S, các loài rắn cũng rất phong phú về chủng loại, phân bố và đặc điểm sinh học. Việc nhận biết rõ ràng các loài rắn, phân biệt giữa rắn độc và không độc giúp chúng ta có cách phòng tránh phù hợp, đồng thời bảo vệ chính mình và cộng đồng khỏi những nguy hiểm tiềm tàng.

Tập Quán Sinh Học Của Loài Rắn

1. Nhịp sinh học theo thời gian:

Tùy vào loài mà thời gian hoạt động của rắn có sự khác biệt. Một số loài xuất hiện ban ngày, vài loài chỉ hoạt động ban đêm, trong khi một số loài lại linh hoạt hơn, hoạt động suốt cả ngày lẫn đêm. Riêng rắn hổ mang non thường ra ngoài vào ban ngày, còn khi trưởng thành, chúng chuyển sang hoạt động chủ yếu vào ban đêm.

2. Môi trường sống ưu tiên:
Rắn thường cư trú tại các khu vực đồi núi và rừng rậm, nơi có điều kiện sinh thái ổn định, ít bị ảnh hưởng bởi con người. Những vùng này cung cấp sự che chắn, nguồn thức ăn phong phú và môi trường sống lý tưởng cho sự phát triển của rắn.

3. Cách ăn mồi đặc biệt:
Rắn có thể nuốt con mồi to hơn đáng kể so với kích thước miệng của chúng. Đó là nhờ cấu trúc hàm linh hoạt: các xương hàm không dính chặt vào nhau mà liên kết bằng dây chằng, giúp miệng rắn mở rộng đáng kể khi săn mồi.

4. Tập tính sinh sản và nơi đẻ trứng:
Phần lớn các loài rắn không xây tổ mà sẽ tìm đến những nơi có địa hình kín đáo như hốc cây, gò đất, bụi rậm hoặc chân đê để đẻ trứng. Những nơi này ít bị quấy rầy, giúp trứng rắn phát triển an toàn.

5. Chu kỳ lột xác:
Rắn thay da định kỳ nhằm phát triển và tái tạo cơ thể. Tần suất lột xác dao động từ 20 đến 80 ngày một lần, phụ thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe và mùa trong năm. Trước khi lột xác khoảng 5–7 ngày, chúng thường giảm hoạt động và ngưng ăn uống.

6. Nhu cầu sử dụng nước:
Trong suốt mùa sinh hoạt, đặc biệt là vào những ngày trời oi bức, rắn thường tìm đến các nguồn nước để uống nhằm điều hòa thân nhiệt và hỗ trợ tiêu hóa.

7. Thời điểm sinh sản:
Sau khi kết thúc kỳ ngủ đông, rắn sẽ bắt đầu hoạt động trở lại. Từ tháng 3 trở đi, rắn đực và rắn cái bắt đầu tìm đến nhau để thực hiện việc giao phối, chuẩn bị cho chu kỳ sinh sản mới.

8. Cách săn mồi:
Một số loài như trăn đất hay trăn gấm thường ẩn mình và chờ đợi con mồi đến gần để tấn công. Trong khi đó, các loài rắn khác lại chủ động di chuyển, săn tìm thức ăn theo cách linh hoạt hơn.

9. Cơ chế phòng vệ:
Rắn rất nhạy cảm với rung động truyền qua mặt đất. Chúng có thể cảm nhận được chấn động nhỏ nhất nhờ cơ quan cảm biến liên kết với tai trong, từ đó đưa ra phản ứng tự vệ hoặc bỏ chạy khi cảm thấy nguy hiểm.

Phân biệt các loài rắn độc và rắn không độc

Một trong những kiến thức cơ bản khi nhắc đến rắn là biết phân biệt rắn độc và không độc. Tuy không thể áp dụng tuyệt đối, nhưng một số dấu hiệu sau có thể giúp bạn nhận biết:

• Rắn độc: Thường có đầu hình tam giác, cổ thon, răng nanh dài có thể tiết nọc độc. Mắt rắn có đồng tử dọc (giống mắt mèo), phần đuôi ngắn và nhỏ. Khi bị kích động, rắn độc thường phát ra tiếng kêu đe dọa, hoặc ngóc cao đầu để phòng thủ.

• Rắn không độc: Đầu tròn hoặc hơi thon, không rõ cổ. Đồng tử tròn, chuyển động chậm rãi, hiếm khi tấn công người. Đặc biệt, phần bụng của rắn không độc thường có màu sáng rõ.

5 Loài Rắn Độc Phổ Biến Ở Việt Nam

Rắn Lục Sừng (Cryptelytrops cornutus)

Đặc điểm: Thân xanh lục, có chiếc “sừng” nhỏ trên đầu. Dài 60-80 cm.

Môi trường sống: Rừng núi, bụi rậm ẩm ướt.

Tính chất độc: Nọc chứa độc tố thần kinh, gây đau nhức, phù nề và hoại tử mô nếu không cấp cứu kịp thời.

Rắn Lục Đuôi Đỏ (Trimeresurus erythrurus)

Đặc điểm: Thân xanh lá, đuôi đỏ nổi bật. Dài 70-90 cm.

Môi trường sống: Rừng nhiệt đới, vùng đất thấp nhiều cây cối.

Tính chất độc: Gây đau đớn dữ dội, sưng tấy và hoại tử nếu không xử lý đúng cách.

Rắn Hổ Mang (Naja atra)

Đặc điểm: Thân dài 1,2-2 m, phần cổ phình to khi đe dọa. Màu nâu hoặc xám.

Môi trường sống: Đồng bằng, ruộng vườn, bụi rậm.

Tính chất độc: Độc thần kinh mạnh, gây liệt cơ hô hấp và có thể tử vong nếu không cấp cứu.

Rắn Lục Von Gen (Trimeresurus vogeli)

Đặc điểm: Thân xanh lá đậm, dài 70 cm-1 m.

Môi trường sống: Rừng nhiệt đới ẩm, đồi núi thấp.

Tính chất độc: Gây đau, sưng tấy và có thể hoại tử nếu không được điều trị.

Rắn Cạp Nia (Bungarus multicinctus)

Đặc điểm: Thân dài 1-1,5 m, có vòng đen trắng xen kẽ rõ ràng.

Môi trường sống: Phân bố rộng từ đồng bằng đến rừng núi.

Tính chất độc: Độc thần kinh cực mạnh, gây liệt cơ nhanh và nguy hiểm đến tính mạng.

5 Loài Rắn Không Độc Phổ Biến Ở Việt Nam

Rắn Hổ Trâu (Ptyas korros)

Đặc điểm: Thân dài, màu nâu nhạt hoặc vàng. Rất nhanh nhẹn.

Môi trường sống: Ruộng vườn, đồng bằng.

Vai trò: Không độc, kiểm soát chuột và sâu bọ.

Rắn Ri Cá (Fowlea piscator)

Đặc điểm: Thân đen hoặc xanh đen, dài, sống gần nước.

Môi trường sống: Ao hồ, sông suối.

Vai trò: Không độc, ăn cá và động vật nhỏ dưới nước.

Rắn Ri Voi (Ptyas mucosa)

Đặc điểm: Thân lớn, dài 1,5-2 m, màu nâu hoặc xám.

Môi trường sống: Vùng nông thôn, gần nhà và đồng ruộng.

Vai trò: Không độc, ăn chuột và loài gây hại khác.

Rắn Ráo (Dinodon semicarinatus)

Đặc điểm: Nhỏ, thân sáng màu với các sọc mờ.

Môi trường sống: Bụi rậm, đất vườn.

Vai trò: Không độc, kiểm soát côn trùng nhỏ.

Rắn Nước (Enhydris spp.)

Đặc điểm: Sống dưới nước hoặc gần nước, hiền lành.

Môi trường sống: Ao hồ, đầm lầy.

Vai trò: Không độc, ăn cá nhỏ, tôm, lươn.

Khi bắt gặp loài động vật bò sát này ở trong nhà, trong vườn, ngoài ruộng, đồng cỏ,… việc đầu tiên cần làm là bình tĩnh và nhẹ nhàng rời khỏi để tránh kích động đến chúng. Đa phần các loài rắn thường gặp này không tấn công con người, chỉ khi cảm thấy có mối đe dọa tiềm ẩn chúng mới sử dụng nọc độc như vũ khí để bảo vệ bản thân.

Ngoài ra Thuốc Diệt Côn Trùng 24h ( Pest One VN) còn cung cấp dịch vụ diệt rắn tận gốc, liên hệ ngay để được hỗ trợ nhanh chóng nhất nhé.